Lefke Avrupa Üniversitesi (LAÜ) Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Aydın Meriç,“ Covid-19 yoğun bakımdan çıkan hastalarda rehabilitasyon” konusunda açıklamalarda bulunarak, detaylı bilgiler aktardı.

“Covid-19 nedeniyle yoğun bakımda takip edilen kritik hastalar Yoğun Bakım Ünitesi’den (YBÜ) taburcu olduktan sonra, aylar hatta yıllar süren nöromüsküler zayıflığa ve daha sonra fiziksel işlev bozukluklarına yol açabilecek uzun süreli hareketsizliğe maruz kalabilirler. Neredeyse tüm YBÜ hastalarında taburcu olduktan bir yıl sonra bile günlük yaşam aktivitelerinde azalma görülebilir” diyen Meriç, kritik hastalıktan kurtulanların gözlemsel takip edildiği çalışmalarda, bu hastaların sadece fiziksel değil, aynı zamanda psikolojik, bilişsel, mental ve sağlıkla ilişkili yaşam kalitesi alanlarında da problem yaşadıklarını ifade etti.

Meriç, “Covid-19 hastaları için yoğun bakımdan çıktıktan sonra en büyük problem bu hastaların bulaştırıcılık olasılıklarının süresi nedeniyle izolasyonlarının devam etmesidir. Ancak, hastalar kişisel bakım ve günlük yaşam aktivitelerinde son derece bağımlı olabilir ve bu durum hasta ve aileleri için oldukça yıkıcıdır. Bu durum hasta yakınlarında da fiziksel ve ruhsal zorlanmalara yol açacaktır. Aile bireylerine hastanın aldığı tedavilerle ilgili basit ve doğru bilgiler sunmak, bu aşamadan sonraki tedavi ve rehabilitasyon hedeflerini hasta yakınlarıyla paylaşmak ve hasta yakınlarının endişe ve beklentilerine cevap verebilmek önemlidir” dedi. 

“Rehabilitasyon üniteleri, yatan hastalar arasında Covid-19’un yayılma riskini en aza indirmeyi amaçlamalıdır”

Meriç açıklamasının devamında, “Taburcu olan birçok hasta yatarak rehabilitasyona ihtiyaç duyacağı için pandemi döneminde rehabilitasyon merkezlerinin akut bakım tesislerinden veya doğrudan YBÜ’den çok sayıda hasta alma planları geliştirmeleri önemlidir. Bu yüzden yatan hasta rehabilitasyon ünitelerinin, inme, travma ve multipl skleroz gibi önceden var olan koşulların alevlenmesi sonrasında yatarak rehabilitasyon gerektiren hastalar da dahil olmak üzere, normal iş akışlarının üstüne, hasta kabullerinde bir artış planlaması önemlidir. Bir pandemi bağlamında, yoğun bakımda Covid-19 nedeniyle takip ve taburcu edilmiş bir hastanın yatarak rehabilitasyon tesisine ne zaman “hazır” olduğu konusu iyi tanımlanmalıdır. Bulaş riskinden dolayı izolasyon önlemlerine rehabilitasyonun her döneminde dikkat etmek önemlidir. Rehabilitasyon programına alınan hastalarda programın süresi ve sıklığına ait yeterli bilgi de bulunmamaktadır. Ancak bu hastalığın doğası düşünüldüğünde; tedavi ekibinin korunması ve beraberinde kaynakların ekonomik kullanılması gerekliliği düşünülerek hastanın durumuna göre hekimi tarafından en optimal tedavi süre ve sıklığı belirlenmelidir. Rehabilitasyon programı kardiyak ve respiratuvar açıdan stabil hale gelen hastalarda öncelikli olarak düşünülmelidir. Rehabilitasyon üniteleri, yatan hastalar arasında Covid-19’un yayılma riskini en aza indirmeyi amaçlamalıdır. Hastalarla ilgilenmek için, sağlık hizmeti sağlayıcılarının önce kendilerinin sağlıklı olması gerekir. Bu nedenle hem yatan hastalar hem de rehabilitasyon ekibi ateş ve solunum semptomları açısından yakın takip edilmelidir” ifadelerine yer verdi. 

“Egzersiz salonlarında ve rehabilitasyon tedavi kliniklerinde çalışan fizyoterapistler hastaları ile sosyal izolasyon kuralları çerçevesinde çalışmalı”

Meriç “Egzersiz salonlarında ve rehabilitasyon tedavi kliniklerinde çalışan fizyoterapistler hastaları ile sosyal izolasyon kuralları çerçevesinde çalışmalı, iş uğraşı terapistleri ve konuşma terapistleri hasta odalarında hizmet vermelidir. Tüm ekip koruyucu ekipman kullanımı açısından bilgilendirilmelidir. Hasta bakımı için kullanılan tek kullanımlık olmayan tıbbi cihazlar, üreticinin talimatlarına ve tesis politikalarına göre ve kılavuzlara göre temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir”dedi.

“Yoğun bakım ünitelerinden taburcu olarak yatarak rehabilitasyon alması gerekli olmayan hastalar bireysel uygunlukta ev egzersizi programlarıyla evlerine gönderilmelidir” diyen Meriç, Covid-19 hastalığının hastalık sonrası organ fonksiyonlarında yol açacağı şeylerin henüz net olmadığını, bu yüzden hastaların özellikle pulmoner rehabilitasyona ihtiyaç duyup duymamaları açısından yakın takiplerle kontrol edilmeleri gerektiğini vurguladı. Meriç son olarak, Covid-19 hastalığının her klinik döneminde uygulanacak rehabilitasyon yaklaşımları hastaların yaşlarına, hastalık süreçlerine ve beklenen iyileşme oranlarına göre kişiselleştirilmiş tedavi planları şeklinde olması gerektiğine ve hastanın fonksiyonelliğinin sağlanması, bağımsızlığının artması ve yaşam kalitesinin iyileşmesinin multidisipliner, çok yönlü bir yaklaşımla sağlanabileceği ve bu bağlamda sağlık profesyonelleri arası koordinasyonun, iletişimin ve ekip çalışmasının önemi olduğu gerçeğinin akılda tutulması gerektiğini ifade etti.