Lefke Avrupa Üniversitesi (LAÜ) Mimarlık Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölüm Başkanı Doç. Dr. Gülay Çetinkaya Çiftçioğlu’nun  “KKTC’nin Lefke Bölgesi’ndeki Sosyo-Ekolojik Peyzajlar Örneğinde Ekosistem Hizmetleri ve İnsan Refahı Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi” konu başlıklı makalesi, uluslararası hakemli dergi Peyzaj Ekolojisi Dergisi’nde yayınlandı.

Çiftçioğlu ekosistem hizmetlerinin sağladığı yararları değerlendirdi

İnsan ve doğanın karşılıklı pozitif etkileşiminin ürünü olarak oluşan ve şekillenen sosyo-ekolojik peyzajların yerel toplumlara çeşitli ekosistem hizmetleri sunduğunu söyleyen Çiftçioğlu, “Ekosistem hizmetleri; insanın ekosistemlerden (ör. orman, kıyı, deniz ve tarım alanı) sağladığı yararları (öt. gıda, içme suyu, rekreasyon) ifade etmektedir” dedi. “İnsan ve ekosistem hizmetleri arasındaki dinamik ilişkinin anlaşılması sosyo-ekolojik peyzajların, ekosistemlerin ve  kullanımı için ihtiyaç duyulan planlama politikalarının oluşturulması ve geliştirilmesine katkı sağlar” diyen Çiftçioğlu, araştırmasının amacının KKTC’nin Lefke Bölgesi’nde halen verimliliğini sürdüren sosyo-ekolojik peyzajların örneğinde ekosistem hizmetleri ve insan refahı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesini içerdiğini belirtti.

Çiftçioğlu, araştırmasının alt hedeflerini, Lefke Bölgesi yerel halkının bölge ekosistemlerinden (ör. çam ormanı, maki, tarım ve kıyı alanları) sağladığı ekosistem hizmetlerinin belirlenmesi ve analizi, elde edilen ekosistem hizmetlerinin insan refahına katkısının değerlendirilmesi, ekosistem hizmetleri ve insan refahı arasındaki ilişkinin analizi, ve mevcut ekosistemler ve ekosistem hizmetlerini tehdit eden başlıca faktörlerin sorgulanması olarak sıraladı. Ekosistem hizmetlerinin sağladığı yararların değerlendirilmesinde genellikle üç yöntem uygulandığını belirten Çiftçioğlu, bu yöntemlerin; ekolojik/fiziksel yöntem (ekosistem hizmetlerinin mekansal dağılımının belirlenmesi ve haritalanması), ekonomik yöntem (ekosistem hizmetlerinin ekonomik değerinin hesaplanması) ve sosyo-kültürel yöntem (insanın ekosistem hizmetlerine verdiği değerin belirlenmesi) olduğunu dile getirdi.

Ekosistem hizmetleri üç grupta sınıflandırılıyor

Araştırmasında, Lefke Bölgesi’ne ilişkin güvenilir biyo-fiziksel veri yetersizliği nedeniyle sosyo-kültürel yöntem uygulandığını söyleyen Çiftçioğlu, araştırma kapsamında hazırlanan bir anket formu kullanılarak Lefke Bölgesi’nin 12 köyünden 106 kişi ile görüşüldüğünü, mevcut ekosistemlerin sağladığı hizmetler/yararlar ve insan refahına katkıları belirlenen parametreler bazında sorgulandığını belirtti.

Çiftçioğlu, “Mevcut ekosistem ve hizmetlerini doğrudan ve olumsuz yönde etkileyen başlıca faktörler kuraklık ve alan kullanımında değişim olarak belirlenmiştir” diyerek, KKTC’de ulusal peyzaj planlama program ve stratejisinin eksikliğinin ise yerel, bölgesel ve ulusal peyzajları ve yararlarının korunması ve sürdürülebilir kullanımını riske attığını belirtti.