Lefke Avrupa Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Sağlık Yönetimi Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Macide Artaç Özdal, Sağlık Yönetimi Doktora Programı öğrencisi Seda Behlül ile Kuzey Kıbrıs’ta ölüm nedenlerini araştıran ve doğru raporlama yöntemlerinin önemini konu alan makale “The Open Public Health Journal”da yayılandı.

“Ölüm kayıtlarını doğru ve eksiksiz tutmak toplumda yüksek oranda ölüme neden olan hastalıkların önlenmesi ve toplumun sağlığını geliştirmek amacı ile düzenlenecek müdahale programları açısından önemlidir” diyen Özdal çalışmada, biyoistatistik analiz yöntemleri kullanılarak Kuzey Kıbrıs’ta 2007 ve 2016 yılları arasında görülen ölüm kayıtlarının incelenerek, değerlendirildiğini ve kaba ölüm hızları ve görülen ölüm nedenlerinin analiz edilerek, ölüm nedenleri neden oldukları ölüm oranlarına göre sıralandığını ifade etti.

Özdal: Toplumda ölümlere neden olan hastalıkları tespit etmenin hastalık önleme stratejilerinin geliştirilmesi açısından çok önemli

Özdal çalışma ilgili verdiği bilgilere şöyle devam etti; “Çalışmada, Kuzey Kıbrıs’ta görülen kaba ölüm oranlarında 2007 ve 2016 yılları arasında bir düşüş yaşandığı gösterilmiştir. Ayrıca bahsi geçen yıllar arasında gerçekleşen ölüm oranlarında farklı cinsiyet ve farklı yaş gruplarında ölüm oranlarında farklılıklar olduğu gösterilmiştir: Örneğin, ölüm oranları tüm yıllarda erkeklerde kadınlara nazaran daha fazla olduğu gösterilmiştir (2007 yılında erkeklerde ölüm oranı kadınlardan 1.8 kat daha fazlaydı). Bunun yanı sıra daha yaşlı toplum gruplarında ölüm oranları gençlerden daha fazla olduğu gösterilmiştir. Ölüm nedenleri incelendiğinde, 2008 yılı haricinde değerlendirmeye alınan tüm yıllarda iskemik kalp hastalıkları (kalbi besleyen damarlarda oluşan tıkanıklığa bağlı hastalıklar, örneğin kalp krizi) en çok ölüme neden olan hastalık olarak gösterilmiştir. 2008 yılında en çok ölüme neden olan sebep olarak yaşlılık (senilite) gösterilmiştir. Çalışma, ayrıca tüm dünya genelinde ikinci sırada en fazla ölüme neden olan inme (serebrovasküler hastalıklar) Kuzey Kıbrıs’ta önemli bir ölüm nedeni olarak görülmediğini raporlamıştır. Çalışılan tüm yıllarda, yaşlılık (senilite) yüksek oranda ölüm nedeni olarak kayıtlara geçirildiği gösterilmiştir. Fakat, tüm dünyada ölüm nedenleri uluslararası hastalık sınıflandırma sistemi (ICD) kullanılarak raporlanmaktadır ve yaşlılığın bir ölüm nedeni olarak raporlanmasının bilimsel olarak yanlış olduğu tartışılmaktadır”.

Ölümlerin nedenleri kayıt altına alınırken doğru ve tam olarak alınmalı

Özdal, çalışmanın bulguları neticesinde, Kuzey Kıbrıs’ta ölüm nedenlerinin doğru olarak Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği güncel uluslararası hastalık sınıflandırma sistemi kullanılarak kayıtlara alınmasının önemli olduğunu ve kayıtların düzenli olarak değerlendirilerek toplumda ölümlere neden olan hastalıkları tespit etmenin hastalık önleme stratejilerinin geliştirilmesi açısından çok önemli olduğunu vurguladı.

Günümüzde yaşanan Covid-19 pandemisi sonucunda ölüm nedenlerinde aylar boyunca ve ileriki yıllarda farklılıklar görülmesinin mümkün olacağını belirten Özdal, bu nedenle, ölümlerin nedenleri kayıt altına alınırken doğru ve tam olarak alınmasının gerektiğini ifade etti. Özdal ayrıca önümüzdeki aylar ve yıllarda ölüm nedenlerinin değerlendirilmesi, ölümlerin önlenmesinde rol oynayacak toplum sağlığı müdahalelerinin hedefli olarak düzenlenmesi ve geliştirilmesi açısından da büyük önem teşkil edeceğini sözlerine ekledi.